Dörde katlanan dış borçta aslan payını köprülerde: Ulaştırma borcu 20 kat arttı

Son rakamlar Türkiye’nin son 14 yılda dört katın üzerine çıkan (yüzde 320’lik artış)  dış kredi borcunun artmasının önemli ölçüde köprü ve otoyolların başını çektiği ulaştırma sektöründen kaynaklandığını ortaya koydu. Aynı dönemde ulaştırma sektörü için alınan dış borç miktarı 20 katına, inşaat için alınan sekiz katına çıktı, sanayinin payı ise geriledi.

Dünya gazetesinden İbrahim Ekinci’nin haberine göre, iktisatçı Hakan Özyıldız’ın Merkez Bankası’ndan (MB) derlediği veriler şubat sonu itibariyle şirketlerin yur tiçi bankalardan sağladığı döviz kredilerinin tutarının 187 milyar doları bulduğuna işaret etti. MB’nin açıkladığı 2018 ilk çeyrek sonuçlarına göre (finans kesimi dahil) yurt dışından sağlanan kredi borçları da 245.5 milyar dolar.

2018 yılına ilişkin son borç verilerini 2004’teki borçla karşılaştırıldığında ise şu verilere ulaşılıyor:

14 yılda kredi borcu dört katın üzerine çıktı

– 2004’te finans dışı şirketlerinin yurt dışından sağladığı kredilerin toplamı 27.5 milyar dolar. Şimdi 115.8 milyar dolar. Artış oranı yüzde 320. 6

Artık borç sanayi için alınmıyor

– 2004’te alınan kredilerin yüzde 60’ı sanayiye gitmiş.2018’de manzara tersine dönmüş. yüzde 60’ı bu kez hizmetlere gitmiş.

–  2004-2018 (1Ç) döneminde sanayi sektörlerinin dış kredileri yüzde 193.3 artmış. Hizmetlerdeki artış yüzde 500! Sanayi ortalamanın (yüzde 320.6) altında, hizmetler üzerinde seyretmiş.

Köprüler borç canavarı

– Hizmetlerdeki hızlı artışın kaynağı esasta dört alt sektör: Ulaştırma-depolama, inşaat, gayrimenkul ve sağlık. Bunlardaki dış kredi artışı sırasıyla şöyle: yüzde 2.056 (20 kat artış), yüzde 772 (yaklaşık sekiz kat artış), yüzde 2.134 (20 kat artış) ve yüzde 2.227 (22 kat artış). Ulaştırma-depolamadaki artış köprü, otoyol, havalimanı projelerinden, sağlıktaki artış, sağlık kampüsü projelerinden oluşuyor.

– İnşaat, altyapı, gayrimenkul, hizmetlerde en yüksek borçlanmaları gerçekleştiren de yukarıdaki sektörler ve toplam 68.5 milyar dolarlık kredinin 41.5 milyar doları da (yüzde 60.1’i) bu sektörlerde.

– Hizmetlerde yüksek dış kredi borcu olan iki sektör daha var: Bilgi ve iletişimde dış kredi büyüklüğü 9.9 milyar dolar. Operatörlerinin altyapı yatırımlarından kaynaklanıyor. İkinci yüksek borçlu sektör toptan ve perakende ticaret; 5.3 milyar dolar! Fakat bu 2 sektörde de 14 yıllık artış görece düşük. Sağlıkta da dış kredi 3.4 milyar dolar!

Sanayi ulaştırmaya yaklaşamadı bile

–  Sanayi ve imalat alanında dış kredi borcu inşaat ve ulaştırma-depolama sektörlerine yaklaşan bir alt sektör yok. İmalatta en yüksek borcu olan sektör 5.4 milyar dolarla gıda, içecek ve tütün ürünleri.

Bir de kredi borç miktarı 4.4 milyar doları bulan kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı dikkat çekiyor. Bu sektör dış kredi artışında yüzde 7.285’le ilk sırada. İkinci sırada yüzde 4.253 artışla (inşaat makineleri kiralama, araç, uçak kiralama, tur operatörleri gibi faaliyetleri kapsayan) idari ve destek hizmet faaliyetleri bulunuyor.

– Tarım sektöründe dış kredi borcu 608 milyon dolar.

– Madencilik ve taş ocakçılığının ise 5 milyar dolar dış kredi borcu var ve son 14 yılda borçluluk yaklaşık 10 kat artmış.

diken haber